Hikayemiz 17.yy’in Londra şehir merkezindeki Strand bölgesinde bulunan bir meyhane’de (pub) başlar. Ülke yönetiminden hoşnut olmayan 13 Katolik militan 5 Kasım 1605 tarihinde bir araya gelerek Protestan kilisesine bağlı olan Kral Birinci James’i tahtdan indirme planını gerçekleştirmeyi masaya yatırırlar…

BARUT KOMPLOSU; ‘ATEŞLE BARUT YANYANA DURMAZ’

Plana göre barut ile doldurulmuş 36 tane varil suikastçilerden Guy Fawkes (halk arasında bu olayda ün yapan isim olacaktır) gözetiminde İngiliz Parlementosunun bodrum katlarına yerleştirerek bina havaya uçurulması hedefleniyordu. Barutları binaya getirmesine getirmiştiler ama taşıdıkları barut ıslanmıştı. Barutu kurutmak içinde ateşin önüne serdiler. Kimin fikridiyse bu öneri herhalde Türk pop müziğinin önemli isimlerinden Sertab Erener’in ‘Ateşle Barut Yanyana Durmaz’ şarkısından haberleri yoktu 🙂 Ateş ile barut yan yana gelmesiyle beraber bir kıvılcım tutulması ve bulundukları yer alev alır.

Bu yangın sonucunda bir suikastçı kör olur. Komplonun lideri Robert Catesby ciddi şekilde yanarak yaralanır. İngiliz askerlerin kuşatması esnasında Catesby tüfek ile vurularak olay yerinde can verir. Onla beraber 5 arkadaşı çatışmada ölurken diğerleri ise idam edilir. Daha sonra suikastçı Catesby’nin cesedi mezarından çıkartılarak boynu vurulur ve kafası House of Lords binasının önünde bir direke konulur. Bu olay Gunpowder Plot (Barut Komplosu) olarak tarihe geçer. Eğer bu komplo gerçekleseydi bir tek binaya büyük hasar vermekle kalmayıp çevredeki diğer binalarada zarar verebilecek kapasitedeydi.

O GÜN BUGÜNDÜR PARLEMENTO BİNASININ BODRUM KATI HALE ARANIR

Komplonun açığa çıkması ile beraber ülke genelinde kutlamalar yapılır. Özellikle Guy Fawkes’un temsili kuklası içerisine canlı kediler konularak yakılır. Buradaki amaç devlelte ihanet eden Guy Fawkes ve arkadaşların bağırarak can çekiştiğini yaşatmaktı. Bu kutlamaların çoğunluğu Katolik vatandaşlara yönelik şiddetli eylemler içerirdi. Kral Birinci James’de bu olayı lehine çevirerek Ocak 1606 yılında Anti-Katolik kanunu yürülüğe sokar. Katolik Hristiyanların oy kullanma hakkı ellerinden alınır, hukuk alanında ve askeriyede görev almalarıda yasaklanır (haklarını ancak 1829 yılında elde edebilecektirler).

Bir başka komplonun kurbanı olma korkusu ülke yönetiminde yıllarca devam eder. Örneğin 5 Kasım olayından tam bir yıl sonra Choqueux adlı bir vatandaşın parlemento binasının altında büyük patlayıcılar ile beraber yakalanır. Meğer adam, Kral İkinci Charles’in özel havai fişek ustası olduğu anlaşılır. Ve o gün bugündür her yıl resmi parlemento açılış törenlerinden önce binanın bodrum katları patlayıcı maddeler var mı yok mu diye didik didik aranmaya devam edilir.

NEREDE O ESKİ BONFİRE GECELERİ

O dönem Guy Fawkes Night olarak adlandırılan gece günümüzde bonfire night olarak kutlanır. Bonfire kelimesi orta çağ döneminde yapılan kemik yakmalarından gelen ‘bone fire’ (kemik ateşi) kelimesinden geliyor. Bu kutlamalar 1859 yılına kadar yasal olarak zorunluydu. Şimdilerde ise bu özel geceye ilgili giderek azalıyor. Bunun havai fişek kullanılmındaki aşırı sağlık ve güvenli (health and safety) kurallarından kaynaklandığı belirtilir. Ama aslında ana sebebin Bonfire night’dan beş gün önce kutlanan Cadılar Bayramı (Halloween) kutlamaları sorumlu olduğu ifade edilir. Öyle ki Cadılar Bayramı, Noel ve Paskalya’dan sonra İngiltere’de en çok kutlanan festival konumundadır. Düşünün ki bugüne Sevgililer gününden bile daha fazla değer veriliyor. Bizede ‘nerede o eski Bonfire geceleri’ demek kalıyor.

YAZI: HUSSAIN KAYA – LONDRA